พระสรรค์นั่ง ไหล่ยก สุดยอดพระคงกระพันแห่งเมืองชัยนาท
เมือง สรรค์บุรี ในปัจจุบันคืออำเภอสรรค์บุรี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำน้อย ซึ่งแยกจากแม่น้ำเจ้าพระยา ตอนเหนือของวัดพระบรมธาตุ จังหวัดชัยนาท นับว่าเป็นเมืองใหญ่ที่มีความสำคัญและ มีประวัติความเป็นมายาวนาน ในฐานะเป็นเมืองลูกหลวง และเมืองหน้าด่านที่สำคัญ มานานกว่า 700 ปี
"พระ กรุเมืองสรรค์" จัดว่าพระชั้นนำของชัยนาท อาจเป็นด้วยพุทธลักษณะขององค์พระที่แลดูสง่างาม อีกทั้งพุทธคุณปรากฏเป็นเลิศทั้งในด้านอยู่ยงคงกระพัน
พระกรุเมือง สรรค์ พบมากที่กรุวัดมหาธาตุ วัดท้ายย่าน วัดขนุน และตามพระเจดีย์ พระปรางค์ต่างๆ ในบริเวณเมืองสรรคบุรีเก่า มีทั้งพิมพ์ยืน พิมพ์นั่ง ขนาดใหญ่ ขนาดเล็ก และมีหลายเนื้อปะปนกันมากมาย ทั้งเนื้อชิน เนื้อดิน พุทธลักษณะของพระพิมพ์เมืองสรรค์ จะเห็นได้ชัดว่าเป็นศิลปะอยุธยาตอนต้นคาบเกี่ยวกับอู่ทอง หากเปรียบเทียบจากพระบูชาสมัยอู่ทอง พุทธลักษณะที่เด่นชัดคือพระพักตร์ที่เคร่งขรึมรูปวงรี เป็นผลมะตูม พระวรกายเพรียวชะลูด พระพิมพ์นั่งทุกพิมพ์ก็คือพระอู่ทองย่อส่วนนั่นเอง
"พระ กรุเมืองสรรค์ พิมพ์นั่ง เนื้อดิน" เป็นพระเนื้อดินเผาที่มีส่วนผสมของว่าน จึงทำให้ดูหนึกนุ่ม แต่ไม่ใช่ "ว่านดอกมะขาม" จะเป็นลักษณะของ "แร่กรวด" เป็นเม็ดเล็กๆ ในเนื้อองค์พระเท่านั้น มีทั้งเนื้อหยาบและเนื้อละเอียด สีสันขององค์พระก็มีลักษณะเหมือนพระเนื้อดินเผาทั่วๆ ไป คือ มีสีแดง เหลือง เขียว และสีมอย ทั้งอ่อนและแก่ตามความร้อนที่ได้รับมากน้อยเช่นเดียวกัน
พระ สรรค์นั่ง พิมพ์นิยมไหล่ยก พุทธลักษณะเป็นนั่งมารวิชัยพระพักตร์รูปกลมรี พระหนุเสี้ยม มีพระกรรณปรากฏให้เห็น พระอุระผาย หากแต่พระอุทร มีลักษณะที่เรียกสามัญว่าท้องป่อง ยกไหล่ซ้ายขึ้นสูงกว่าไหล่ขวา ไม่ปรากฏสังฆาฏิ และอีกสิ่งที่มีลักษณะสะดุดตาก็คือที่พระเกศมาลามีเส้นตัดขวางคล้ายกากะบาด เป็นเอกลักษณ์เฉพาะพิมพ์ ส่วนขอบข้าง และส่วนฐานมีหลายรูปแบบ ทั้งข้างเม็ด ข้างขีด ฐานขีด ฐานบัว เป็นต้น พระพิมพ์น้สามารถแยกพิมพ์ใหญ่และพิมพ์เล็กได้ด้วยขนาดขององค์พระ มีพบทั้งเนื้อดินเผาและเนื้อชิน เนื้อดินเผามีพบเห็นจำนวนมากกว่า มีทั้งเนื้อละเอียดและเนื้อหยาบ มีหลายเกรนสีตั้งแต่เหลืองอ่อนไปจนถึงสีเข้ม ที่เป็นสีดำก็มีบ้างแต่พบน้อยมาก พระพิมพ์นี้ขุดพบเป็นจำนวนมากที่วัดท้ายย่าน วัดพระนอน และวัดขนุน ที่ตำบลเที่ยงแท้ อำเภอสรรค์บุรี ซึ่งพระจากทั้งสามวัดนี้ แต่เดิมเรียกกันว่าเป็นพระกรุเก่า เนื่องจากแตกขึ้นจากกรุก่อนวัดอื่น ๆ นั่นเอง
จุดสังเกตสำคัญอีก 2 ประการที่นับเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญในการพิจารณาพระกรุเมืองสรรค์ พิมพ์นั่ง เนื้อดิน ก็คือ หนึ่ง..."คราบกรุ" ซึ่งจะเกาะติดแน่นเป็นนวลหนาในเนื้อและพื้นผิวขององค์พระอยู่โดยทั่วๆ ไป ไม่สามารถล้างออกได้หมด และสอง...ผิวขององค์พระจะมีลักษณะสูงๆ ต่ำๆ เป็น "พลิ้วคลื่น" เนื่องมาจากความแห้งของเนื้อและมวลสารที่มีส่วนประกอบของดินและว่านต่างๆ เมื่อผ่านกาลเวลานับเป็นร้อยปี องค์ประกอบแต่ละชนิดก็จะมีสภาพการหดตัวและการสลายตัวที่แตกต่างกัน ทำให้พื้นผิวขององค์พระกลายเป็นคลื่นสูงๆ ต่ำๆ ไม่ตึงและสม่ำเสมอเหมือนของใหม่
